„Już Opinogóra wstaje z przeszłości i za gardło chwyta, dusi!” – rodzinne miasto Zygmunta Krasińskiego/ “Opinogóra already rises from the past and grabs by the throat and suffocates!” – Zygmunt Krasiński's hometown
Zygmunt
Krasiński was born in Paris , but he spent a
considerable part of his life in Opinogóra - a village in east-central of Poland , not far from Warsaw
L. Pampaloni, Umierająca matka żegna syna
Hrabia Zygmunt był dość ekstremalną wersją romantyka. Jego
sposób postrzegania rzeczywistości najtrafniej podsumowuje tytuł eseju Marii
Janion „Marzący jest tam, gdzie go nie ma, a nie ma go tu gdzie jest”. Zygmunt
nieustannie marzył o tym, by być gdzie indziej niż aktualnie przebywał.
Podróżując po Europie z nostalgią wspominał beztroskie
dzieciństwo i wczesną młodość spędzoną w Opinogórze. „Polska ze swoimi piaskami
pod bardziej wabiącymi stawiała mi się farbami niż góry szwajcarskie, i za
Jezioro Genewskie nie odstąpiłbym wspomnienia o stawie opinogórskim.”- żalił
się do ojca. Każdy nowy krajobraz krył w sobie podobieństwo do
opinogórskich pagórków i lasów. Gdy patrzył na Bazylikę Świętego Piotra przed
oczyma stawał mu opinogórski kościółek, widok Mont Blanc przywodził mu na myśl
ciechanowskie wieże a okolice jeziora Leman kryły podobieństwo do lasów i
piasków Mazowsza.
Zygmunt Krasiński, heliograwiura, 1834
Count Zygmunt was a quite extreme version of the romantic
poet. His way of perceiving reality is best summarized by the title of Maria
Janion's essay “The dreamer is where he is not, and he is not where he is”.
Zygmunt constantly dreamed about being somewhere else than he was currently
staying.
While traveling around Europe, he was recalling the
carefree childhood and early youth spent in Opinogóra with nostalgia.
“Poland with its sands presented itself to me in more beautiful tint than
the Swiss mountains and for Lake Geneva I would not give up the
memories of the pond of Opinogóra” - he wrote to his father. He was able
to see a resemblance to the hills and forests of Opinogóra in each new
landscape. When he was looking at St. Peter's Basilica, a little
church from Opinogóra stood in front of his eyes; the sight of Mont
Blanc brought to his mind the Ciechanów towers
and Leman Lake area looked exactly like Mazovian sands and
forests.
Sytuacja uległa zmianie, gdy w końcu powrócił na dłużej w
rodzinne strony. Gdy osiedlił
się
w rodzinnym majątku nieustannie wspominał i tęsknił do miejsc, w
których przebywał podczas podróży. Tym razem znajome Opinogórskie
okolice zaczęły mu przywoływać na myśl krajobrazy i momenty z
odbytych podróży – płaszczyzna widoczna z okna zaczęła
wyglądać jak równiny włoskiej Kampanii a rodzinna kaplica
przypominała kościół widziany w Nicei.
A
Zygmunt, dosłownie (ciągle skarżył się na zły stan zdrowia) i w
przenośni, umierał z nudów: „Jutro wracam do Opinogóry,
pojutrze tam będę, a gdy tam przybędę, znów mnie głucha ogarnie
nuda, żrącą, gwałtowna pokrewna rozpaczy.” – pisał do
Delfiny. „Żyję tak, jak żyją bydlęta zmęczone – zabijany,
zarzynany tym, że nie kryję, żem zabijany.” - skarżył się do
Jerzego Lubomirskiego.
The
situation changed when he finally returned to his homeland. When he
settled in his family estate, he constantly remembered and longed for
the places where he was staying during his journey. This time, the
familiar Opinogóra area began to remind him of landscapes and
moments from travels – the plain visible from the window began to
look like the plains of the Italian Campania and the family chapel
began to resemble the church seen in Nice.
And
Zygmunt was dying of boredom – literally (he constantly complained
about poor health) as well as figuratively: “Tomorrow I am going back to
Opinogóra, the day after tomorrow I will be there, when I come
there, the boredom will overwhelm me again, the violent one,
devouring, related to despair” – he wrote to Delfina. “I live
the way the tired cattle live – I am being killed, I am being
slaughtered by the fact that I do not hide that I am being killed”
– he complained to Jerzy Lubomirski.
Tak ponury nastrój był między innymi rezultatem podporządkowania się woli
ojca w sprawie małżeństwa z Elizą Branicką, o której Zygmunt napisze: „Żadna na
świecie kobieta tak olbrzymiej obojętności w nikim nie widziała, jak ona we
mnie”. Ślub odbył się w 1843 w Dreźnie a wkrótce po nim młoda para przybyła do Opinogóry. Małżeństwo, samo w sobie, zupełnie
nie mieściło się w światopoglądzie romantycznego poety, dodatkowo Zygmunt był
zaangażowany uczuciowo w romans z Delfiną Potocką. Opinogóra stała się dla
niego symbolem życiowej klęski i całkowitej rezygnacji z siebie.
Such a gloomy mood was a
result of submission to the will of the father regarding the marriage with
Eliza Branicka, of whom Zygmunt will write: “No woman in the world had such a
huge indifference in anyone, as she has in me”. The wedding took place in 1843 in Dresden. Marriage,
itself did not fit into the worldview of the romantic poet. In addition,
Zygmunt was emotionally involved in the affair with Delfina Potocka. Opinogóra
became for him a symbol of life's defeat and total giving up on himself.
Pałac stał się dla niego więzieniem. Spędzanie czasu z żoną porównywał do wrażeń odczuwanych na sali tortur. Jedyną ulgą była ucieczka na łono natury:
„Zawsze z rana do 1-szej lub 2-ej siedzę u siebie i piszę.
Mam dwa pokoje w drugim domu, a ona mieszka w tym gotyckim zameczku, o którym
Ci wspominałem, (…). Potem jeżdżę na polowanie, a na polowaniu siadam gdzie w
zbożu lub w krzakach i z torby Twoje te dwa listy wyciągam i odczytuję.
Odczytuję raz w dzień. Strzelec tymczasem za kuropatwami łazi, znajdzie, to
dobrze, wtedy wstaję i strzelam, potem znów gdzie siadam i tęsknię, aż słońce
zajdzie, wtedy do bryczki siadam i nazad przyjechawszy, każę sobie kawał mięsa
przynieść i jem. Ta panna pije herbatę, potem nudzę się jeszcze z godzinę,
czasem gadam des lieux communs, najczęściej milczę i słucham, a nic nie słyszę,
potem skarżę się na znużenie lub nerwy, lub ból głowy i pożegnywam, to
najlepsza dnia chwila, przychodzę do siebie, zapalam cygaro, kładę się do łóżka
i myślę, i marzę, i tęsknię, i w późną noc modlę się za Ciebie. Takie życie
moje.” – pisał w liście do Potockiej.
The palace had become a
prison for him. He compared spending time with his wife to the impressions felt
in the torture chamber. An escape to the bosom of nature was the only relief:
“I always sit at home and write from morning until 1 or 2. I
have two rooms in a second house and she lives in this gothic castle that I
mentioned to you, (…). Then I go hunting, during hunting I sit in the grass or
in the bushes and I take out and read these two letters from you. I read it
once a day. Meanwhile, the shooter is walking in search of the partridges, if
he founds something I stand up, I shoot, than I sit down again and I miss,
until the sun goes down then I get in a carriage; when I arrive, I order to
bring me a piece of meat and I eat. This lady is drinking tea; than I am bored
for another hour, sometimes I talk des
lieux communs, mostly, I'm silent and I’m listening and I can not hear
anything, then I complain of tiredness or nerves or a headache, and I say
goodnight. It's the best part of the day, I come to my place, light a cigar, go
to bed and think, and dream, and miss, and I pray for you late at night. That's
my life” – he wrote in the letter to Delfina Potocka.
Ulubionym miejscem poety była rodowa kaplica oraz otaczający
ją cmentarz, który został założony zaledwie kilkanaście lat wcześniej. Kiedy
Zygmunt tu przesiadywał była to raczej otoczona drzewami polana z porozrzucanymi
kilkoma nagrobkami.
„I cmentarz ten tutaj także mi pociechą – przesiaduję w nim
godziny całe, między boną, Rozpędowską, Chiarinim i Girardem. (…) Przed kilkoma
dniami, kiedy był August (Cieszkowski), poszedłem z nim na cmentarz. On
usiadł na grobie Rozpędowskiej, ja naprzeciwko na grobie pani de la Haye , wspólnej bony nas obu, (…)
I tak przeczekaliśmy pół dnia na tych grobach, aż słońce zachodząc oczerwieniło
je i zaszło, a jeszcze my siedzieli ponad mogiłami tych dwóch dobrych kobiet i
rozmawialiśmy tak, jak niegdyś na Karakali Termach, a równina okrążająca nas do
Kampanii nieco podobna, tak pusto i głucho jak w Kampanii – i groby też. O
Dialy, trzeciej Ciebie z nami nie było, znękanej także, a silnej jednak i
lubiącej cmentarze i gwiazdy w mroku wschodzące nad nimi.” – pisał do Delfiny.
The poet's favorite place was the family chapel and the
cemetery surrounding it, which was founded only a dozen years earlier. Than it
was not a proper cemetery, rather a clearing surrounded with only few
tombstones.
„And this cemetery is also a consolation for me – I sit there for
hours, between my nursemaid, Rozpędowska, Chiarini and Girard. A few days ago,
when August was here, we went to the cemetery. He sat on the grave of
Rozpędowska, I sat down in front of him, at Ms de la Haye ’s grave (…)And so we
waited for half a day on these graves, until the sun turned red and went down
and yet we were sitting on the graves of these two good women and we talked
like we used to in the Karakala Termy, and the plain surrounding us is a bit
similar to Campania, as empty and hollow as in Campania - and graves too. Oh
Dialy, you were not with us, also harassed, and yet strong, fond of cemeteries
and stars rising over them in the dark.” – he wrote to Delfina.
Ile w tym autentyzmu a ile romantycznej pozy? - trudno dziś
rozstrzygnąć. Przypuszczam, że nawet Zygmunt nie do końca wiedział...
How much in
this authenticity and how much of a romantic pose? It is difficult to say
today. I suppose that even Zygmunt did not really know…
Na zakończenie zapraszam do odwiedzenia strony Muzeum Romantyzmu w Opinogórze.
Na zakończenie zapraszam do odwiedzenia strony Muzeum Romantyzmu w Opinogórze.
Komentarze
Prześlij komentarz